Xerox Star

คอมพิวเตอร์ในยุคแรกนั้นถูกออกแบบมาเพื่อใช้ในการคำนวณเป็นหลัก ไม่ได้เน้นเรื่องการจัดเก็บและการเข้าถึงข้อมูลที่เป็นเนื้อหา (content)

ย้อนไปสมัยหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ปี 1945 Dr. Vannevar Bush ตีพิมพ์บทความวิชาการเรื่อง “As We May Think” กล่าวถึงการใช้คอมพิวเตอร์ เพื่อเก็บ และเข้าถึงเนื้อหาวิชาความรู้ต่างๆ โดยออกแบบคอมพิวเตอร์สำหรับอนาคตที่เรียกว่า “Memex” แม้ไม่สามารถทำให้เป็นจริงได้ในตอนนั้น แต่ก็เป็นรากฐานสำคัญสำหรับคอมพิวเตอร์ในยุคต่อมา

จนาถึงต้นทศวรรษที่ 70 บริษัท Xerox ได้ตั้งศูนย์วิจัย PARC (Palo Alto Research Center) ขึ้นมา และ Alan Kay ได้พัฒนาภาษา Smalltalk ซึ่งใช้การสื่อสารด้วยภาพและเสียงเป็นหลักแทนตัวอักษร Xerox ตั้งเป้าทำโครงการพัฒนาคอมพิวเตอร์สำหรับสำนักงานยุคใหม่

ที่ PARC มีการทำงานที่เป็นระบบมาก ใช้เวลาเป็นปีในการออกแบบคอมพิวเตอร์รุ่นนี้ ลงรายละเอียดทุกอย่าง ใช้แนวคิดหลากหลาย และส่วนหนึ่งของความคิดนั้นก็คือ Memex สร้างแนวคิดการทำงานของคอมพิวเตอร์ให้มี Desktop, Icon, File, Folder, Copy, Paste, Network Computer และอื่นๆอีก รวมถึงอุปกรณ์ที่ชื่อว่า “Mouse”

คอมพิวเตอร์ในเวลานั้นใช้จอ CRT จอเป็นสีดำ ตัวอักษรเป็นสีเขียว (เป็นส่วนใหญ่) แต่หากจะแสดงเป็นภาพอย่างที่คิด ต้องแสดงเป็น “Bitmap Screen” ซึ่งเป็นเรื่องยากมากในเวลานั้น

เครื่องรุ่นแรกคือ Xerox Alto ออกมาในปี 1972 ทำมาไม่กี่เครื่อง จนในปี 1979 มีเครื่อง Alto ใช้งานราวๆ 1,000 เครื่อง ต่อกันด้วย Ethernet link กับสาขาต่างๆของ Xerox และมหาวิทยาลัยที่ทำวิจัยร่วมกัน

ในปี 1977 Xerox ได้เริ่มโครงการพัฒนาคอมพิวเตอร์รุ่นใหม่คือ Xerox Star โดยพัฒนาเพื่อใช้งานร่วมกันเครื่องพิมพ์เลเซอร์ ตั้ง concept การทำงานแบบ WYSIWYG (เห็นหน้าจอยังไงก็พิมพ์ออกมาแบบนั้น) ซึ่งต้องมีระบบ Graphics, ระบบฟอนต์ และ User Interface ที่ล้ำมากๆ

Xerox Star ออกมาในปี 1981 ตั้งราคา 75,000 เหรียญ คิดตามมูลค่าเงินเฟ้อในปัจจุบันเท่ากับ 211,000 เหรียญ (ประมาณ 6.3 ล้านบาท) ซึ่งแพงมาก แต่ใช้ในอุตสหกรรมการพิมพ์และออฟฟิสขนาดใหญ่

เรื่องเล่ามากมายเกี่ยวกับ Steve Jobs ไปเยี่ยมชม PARC แล้วเห็นไอเดียของเม้าส์แล้วเอามาทำ Lisa กับ Macintosh มีการเล่าที่เกินความจริงไปบ้าง จริงๆแล้ว จากหนังสือ The Book of Macintosh นั้น Jef Raskin (หัวหน้าโครงการ Macintosh) เล่าว่าโครงการ Macintosh เริ่มต้นตั้งแต่ก่อนไป PARC แล้ว

และ Apple ไป PARC สองครั้งไม่ใช่ครั้งเดียว Jeff Raskin นั้นเคยฝึกงานที่ PARC ตั้งแต่สมัยเรียน Stanford มีความคุ้นเคยกับ PARC ดี และเป็นคนประสานงานให้ Jobs ไป PARC เพื่ออธิบายให้ Jobs เข้าใจหลักการทำงานที่แท้จริงของ Alto และ Star เพื่อนำไปใช้ในโครงการ Macintosh

เรื่องเล่าๆกันมักเล่าว่า Jobs ขโมยความคิดเกี่ยวกับเม้าส์ ซึ่งไม่จริง เพราะในตอนนั้น Xerox Venture Capital ถือหุ้นใน Apple และ เป็นฝ่ายยินดีให้ Apple เข้าไปดูงานของตนเอง

Xerox Star นั้นนับได้ว่าเป็นต้นกำเนิดของ GUI (Graphics User Interface) ที่ใช้กันมาจนถึงทุกวันนี้ เป็นสิ่งประดิษฐ์ทางซอฟต์แวร์ที่ยอดเยี่ยมที่สุดชิ้นหนึ่งในประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติ การจะจินตนาการข้ามพ้นตัวอักษรเรียงกันบนจอ ให้กลายเป็น Windows, Icon, Folder, Documents, Copy, Paste, Drag and Drop ฯลฯ ไม่ใช่เรื่องง่าย